donderdag 20 februari 2014

Het verhaal van een onmogelijke liefde


Schrijver: Lanoye, Tom

Titel: Kartonnen dozen

Jaar van uitgave: 1991

Thema: homoseksualiteit


“Het verhaal van een banale liefde en haar verterende kracht”. Dit is de ondertitel, en meteen een goede samenvatting van het boek Kartonnen dozen, geschreven door de Vlaamse Tom Lanoye. Dit slaat niet alleen op de jeugdliefde van de ik-persoon, maar ook over de relatie met de 4 belangrijkste vrouwen in zijn leven. Kartonnen dozen is een intrigerend verhaal over het leven van een homoseksuele jongen.


Zoals ook in de titel van het boek is te zien, spelen de kartonnen dozen een grote rol in het verhaal. De drie hoofdstukken, die drie tijdvlakken voorstellen en allemaal een kartonnen doos bevatten maken het verhaal overzichtelijk. Iedere doos bevat bepaalde herinneringen of aandenkens. Wel is het jammer dat het boek hierdoor geen geheel is, maar eerder meerdere korte verhalen. Het is meer een autobiografie, bestaande uit terugblikken, dan een literaire roman.


Het autobiografische heeft wel een voordeel, namelijk de grappige zelfspot van Lanoye, zoals in het volgende citaat te lezen is: 

“En herinnert u zich, lezer, dat ene jongetje dat op de eerste bank zat? Die kleingebleven etter die altijd het antwoord wist op de vragen, die gehaat werd door de rest van de klas en de leraren, die won met de leerlingenraadverkiezingen, omdat hij de enige was die zich ingeschreven had en die constant met zijn opgestoken vinger zat te zwaaien  Dat jongetje was ik.” (blz. 50) 

Wat nog meer leuk is aan de schrijfstijl van Tom Lanoye is dat hij veel beeldspraak en vergelijkingen gebruikt. Hierdoor krijg je als lezer een beter beeld van wat hij wilt vertellen. De film van het boek in je hoofd, begint hierdoor te draaien. Lanoye krijgt het voor elkaar om droevige gebeurtenissen te vertellen op een vrolijke toon. Dit maakt de gebeurtenissen lichter en leuker om te lezen. Ook past het beter bij het verhaal, doordat alles wordt verteld uit de ogen van de ik-persoon. De ik-persoon is in het begin van het boek 12 jaar, en het laatste hoofdstuk is hij 32. In het grootste deel van het boek is de ik-persoon nog een kind. Kinderen nemen droevige gebeurtenissen, vaak lichter op dan een volwassene en bekijken alles vaak op een positievere manier. Hierdoor versterkt de schrijfstijl van Lanoye de gedachtegang van de ik-persoon.


Doordat de gedachtegang van de ik-persoon zo uitgebreid wordt beschreven, kun je goed meeleven. Het is jammer dat er weinig van de ruimte wordt beschreven, en er wel de tijd is genomen voor een masturbatie-instructie van twee bladzijdes. Terwijl dat geen toegevoegde waarde heeft in het boek. Ook is het vaag dat de meeste plaatsten en namen met één letter worden weergeven. Dit maakt het verhaal een klein beetje mysterieuzer, maar ook vager. Het is niet zo dat de letters vragen oproepen.

Het is goed dat de gedachtegang van een homoseksueel jongen uitgebreid wordt beschreven, maar soms gaat Lanoye hier een beetje te uitgebreid op in. Hierdoor wordt het verhaal soms een beetje langdradig, dit haalt de vaart uit het verhaal.

Het is goed van Lanoye dat hij homoseksualiteit als normaal beschouwd. De meeste boeken die gaan over homoseksualiteit weergeven vooral de negatieve kanten (gepest worden, onbeantwoorde liefdes, teleurgestelde ouders, ongemakkelijke momenten) hiervan, en maken er iets speciaals van. Alsof een homoseksuele liefde heel veel verschilt van een heteroseksuele liefde. In kartonnen dozen is het niet belangrijk dat de jeugdliefde Z, net als de ik-persoon een jongen is. Dit hij homoseksualiteit als zo normaal beschouwd, komt waarschijnlijk ook doordat hij zelf homoseksueel is. Ondanks dat er al veel boeken zijn geschreven met homoseksualiteit als onderwerp, maakt dit het boek erg vernieuwend.

Verlies en rouw. Verder gaan in het leven.

 Schrijver:  Peter Delpeut
 Titel: Kruisverhoor
 Thema's: verlies, rouw, misdaad


Hou jij van politieseries, het oplossen van moorden en psychologie? Dan is deze roman iets voor jou! 

Persoonlijk houd ik erg van lezen, maar dan wel van boeken met spanning zodat je door wilt lezen. Dit boek is dan wel geen thriller, maar wel een psychologische roman in de vorm van een politieroman. 
In het boek Kruisverhoor roept Peter Delpeut de intense spanning op van een politieagent die zich heeft afgesloten van zijn verleden. Dit verleden wordt beheerst door zijn overheersende moeder en een verdwenen geliefde.

Twee recensies over dit boek: Recensie 1 en Recensie 


De hoofdpersoon in Kruisverhoor is rechercheur Martin Jansen. Hij raakt betrokken bij een zaak van een gevonden babylijkje, omdat hij zijn drankverslaafde collega Esther probeert te helpen. Op het zelfde moment ligt zijn demente moeder op sterven en heeft hij veel verdriet om zijn jaren geleden vermiste vriendin Kirstin die nooit is teruggevonden. De andere karakters doen er minder toe, zijn zijn slechts bijfiguren. 


Martin Jansen is rechercheur en gespecialiseerd in het laten praten van verdachten. Dat is ook de reden dat hij bij de zaak van het gevonden babylijkje gevraagd wordt, een verdachte tiener die onlangs een bevalling heeft gehad moet gaan praten. Hier heeft hij een speciaal trucje voor, dat hij tegen niemand vertelt. 

"Hij herhaalde zijn route, cirkelde om haar heen. Steeds als hij het meisje passeerde, zochten haar ogen nu de zijne, en keer op keer ontweek hij haar blik. Ze kon naar hem kijken, zo liet hij haar weten, zonder zijn oogopslag te hoeven trotseren. Hij ontnam haar de noodzaak zich te verbergen, haar ogen naar binnen te keren. Het was een truc die hij jaren geleden in een televisiefilm over het temmen van wilde paarden het gezien. Je moest het paard leren dat je geen roofdier was, had de cowboy verteld. Dat er geen gevaar van je uitging. Martin Jansen had niemand over zijn truc verteld. Zijn reputatie om zelfs de meest onwillige arrestant aan het praten te krijgen was legendarisch binnen het korps, dat wijst hij, Esther had niet voor niets hem gebeld."
Tijdens een vakantie in Sicilië is zijn vriendin Kirstin verdwenen. Hier worstelt hij nog steeds mee. Hij heeft dus een innerlijke worsteling met het verwerken van de verdwijning van zijn vriendin Kirsten. Hij woont dan ook in zijn eentje en heeft na Kirstin geen andere vrouwelijke aandacht gekregen. Behalve van zijn zieke moeder, die op het sterfbed ligt. Voordat zijn moeder ziek was, beheerste zij zijn leven. Hij zij haar dood eigenlijk als een soort bevrijding. Hij heeft zichzelf soms niet goed in beheersing, helemaal wanneer het om zijn moeder gaat doet hij soms domme dingen. 
"Het was niet zijn wil, maar de trilling van zijn hand die het kussen deed kantelen. Als een zinkend schip dat zich nog één keer verheft, stond het kort recht overeind en maakte toen een zachte landen op het gezicht van zijn moeder. Hij haalde het niet weg, drukte het kussen op haar mond."
Martin ziet zichzelf als een held op sokken, maar is eigenlijk veel heldhaftiger dan dat hij zelf beseft. 
"Martin Jansen bedacht zich geen moment. Hij rende over de berm, sprong op een ijsschots, begreep dat hij sneller moest zijn dan het ijs kon breken, richtte zijn blik op de witte lap waarin de baby was gewikkeld, ploeterde voort, steeds dieper in het water zinkend, en wist met een laatste krachtinspanning, de witte lap met baby te grijpen"



Ook is Martin erg gesloten. Hij heeft geen echte vriendin en woont allen. Zoals ik hier boven al zij heeft hij geen vrouwelijke aandacht en is hij een beetje eenzaam.


"Esther was verbaasd dat zijn huis zo erg ingericht was op één persoon. Van alles was er naar één. Toen Martin Jansen introk in dit appartement was hij naar de Ikea gereden en daar zijn aankomen gedaan. Ook de vrouw bij de kassa had hem verbaasd aangekeken toen hij met één mes', één vork, één lepel, één bord en zelfs maar één kopje bij de kassa aankwam. Ze maakte er een grapje over, maar daar kon hij niet om lachen."

 

Esther is een jongere collega van Martin. Haar relatie is net stuk gelopen en op kerstavond is ze door haar vriend het huis uitgezet. Ze zet het tijdens werktijd op een zuipen. Ook op andere momenten in het boek vertoont ze onverantwoordelijk gedrag
"Esther haar stem struikelde over de vier eenvoudige woorden. Ze had haar tong niet in bedwang. Ze had gedronken. Hij hoorde geluiden die hij liever niet wilde horen als een collega dronken was, het geruis van een portofoon, de pieptoontjes van een mobiel netwerk. Esther zat dronken in een dienstwagen."

Haar onverantwoordelijke gedrag was mede veroorzaakt door haar koppigheid. 



"Ze matte zich onverantwoord af. Ze bezag het vermogen om de laatste druppel energie uit haar lijf op te eisen. Haar geest wilde meer dan zij haar lichaam kon bijvoeden. Koppigheid was haar ergste vijand. "

Esther heeft dan wel niet zo'n gave als Martin (verdachten laten praten), maar ondanks haar onverantwoordelijke gedrag helpen haar hersenen haar overal doorheen. Ze is goed in het denken van complotten en vooral in logisch nadenken. Tijdens de zoektocht van de vermoorde baby vinden ze een meisje zonder baby, maar het is duidelijk te zien dat zij een zwangerschap heeft gehad. Esther komt erachter dat dit niet de moeder is van de baby, doordat ze een vakkundig instrument heeft gevonden dat gebruikt is tijdens de bevalling. De vagina van de jonge vrouw is erg uitgescheurd en niet professioneel dichtgemaakt of juist een beetje opengeknipt (om verdere inscheuring te voorkomen). Hierdoor weet ze dat het instrument en dus de dode baby, niet van de jonge vrouw is die op mysterieuze wijze geen baby heeft maar wel zwangerschapsverschijnselen.

Een ander gedragskenmerk van Esther is vooruitdenken. Ze is heel geraffineerd in op een subtiele manier dingen te weten komen. Ze weet van de verdwenen vriendin van Martin af en ziet ook overeenkomsten tussen de jonge vrouw zonder baby en de verdwenen vriendin van Martin. Esther wil weten wat er met de vriendin van Martin is gebeurd en denkt dit uit hem te krijgen door hem in contact te brengen met haar zaak en dus de jonge vrouw. Uiteindelijk heeft dit er ook toe geleidt dat ze achter de waarheid van Martins vriendin is gekregen.

De relatie tussen Martin en Esther Martin redt Esther wanneer zij onder werktijd dronken is, maar hierdoor werkt hij zichzelf in de nesten. Dit zorgt tussen een gespannen sfeer tussen hen. Bovendien heeft Esther (omdat ze dronken was en geen huis meer had) bij Martin geslapen met zijn goedkeuring, maar eigenlijk vond hij dit helemaal niet fijn, want zij heeft nu op de plek gelegen van zijn vermiste vriendin, terwijl hij hier nog niet klaar voor was. Voor de rest hebben zij een normale collega-relatie. Wel verschillen zij erg qua innerlijk en dit zorgt er soms voor dat zij botsen tijdens het werk. Toch vullen ze elkaar ook goed aan tijdens het werk. Esther is namelijk heel impulsief en Martin juist erg afwachtend, samen komen ze tot een goede middenweg.  


"Hij vervloekte Esther. Als de boer zou praten, zag het er slecht voor haar uit. Maar het was zijn hand geweest die de portofoon in de dienstwagen had uitgeschakeld. "


"Hij kon twee dingen doen: ingrijpen of afwachten. Greep hij in, dan zou de reus zo goed als zeker stilvallen. Wachtte hij af, wie weer welke deuren er dan nog opengingen? Hij was Esther niet, hij pakte de zaken anders aan. Bij de afrekening zouden ze wel zien wie er gelijk had."
Ik vind het jammer dat de personages zo vlak zijn. Je komt weinig te weten over hun uiterlijk en hun gedachtes. Dit zorgt ervoor dat je tijdens het lezen minder het verhaal in wordt gezogen, omdat je minder goed mee kunt leven met de hoofdpersonen. Het voelt niet alsof je door hun ogen kijkt, maar alsof je van ver buitenaf meekijkt met wat er gebeurt. Je krijgt hierdoor als lezer ook minder begrip voor de hoofdpersonen en je kunt jezelf minder goed identificeren met de hoofdpersonen. Dit is belangrijk bij een politieroman, omdat je door je te identificeren de gebeurtenissen veel spannender ervaart.


In de ban van de wolven




 Hella S. Haasse
Titel Fenrir
 2000
 psychologische roman
 DoodMoord
Deze blogpost gaat over het boek Fenrir, geschreven door de moderne romanschrijfster Hella Haasse.

Om wat meer informatie over die boek te krijgen heb ik gebruik gemaakt van deze
samenvatting, Recensie 1, Recensie 2 en Informatie over auteur
Ik ga me focussen op de centrale personages Matthias Crone en Edith Waldschade. Het boek wordt namelijk uit hun perspectief geschreven.

Matthias Crone: Het lichaam van deze drieëntwintigjarige jongeman is slungelig. Zijn ogen zijn opvallend blauw. En zijn dikke haar is donkerbruin. Matthias was niet zo goed op school, toch was taal een sterk punt van hem. Als beroep wordt hij dan ook journalist, terwijl beide ouders apotheker zijn. Hij zich in voor de terugkeer van wolven en maakt hierbij gebruik van zijn beroep, door via de journalistiek de medemens te informeren over wolven. Bovendien maakt hij een wolvenencyclopedie, waar alles wat je maar weten wilt over wolven in te vinden is. Zoals hier al duidelijk wordt heeft hij een enorme passie voor wolven. Dit levert hem echter geen ruim salaris op. Matthias huurt een kleine eenpersoonskamer in de Amsterdamse Pijp. Matthias is een gepassioneerde, eerlijke, meelevende en gevoelige jongeman.

Matthias wordt gezien als gepassioneerd, door zijn passie voor wolven. Niet alleen in zijn werk in de journalistiek spelen wolven een belangrijke rol, maar in zijn hele leven. Hij leeft als het ware in het teken van wolven. Elke vrije minuut wil hij besteden aan het bestuderen, observeren en schrijven over wolven. Deze passie heeft hij al van kinds af aan en is alleen maar gegroeid. Doordat hij zo veel met wolven bezig is, maakt hem een beetje een buitenbeentje. Dit weet hij, maar hij heeft het er voor over. Deze passie blijkt ook uit dit citaat van blz. 5: 

“Hij was sinds zijn kinderjaren in de ban van wolven geweest. Hij las alles over wolven, ging ze het liefst bekijken in dierentuinen, zou ze het liefst in het wild bestuderen.”

Matthias is een eerlijke man. Dit komt vooral tot uiting in het stukje waar hij tijdens zijn werk voor een sensatie verhaal kan kiezen, wat een goede indruk zal maken op zijn werk en hem heel erg veel geld kan opleveren. Toch kiest hij voor de waarheid. Dit laat ook zijn dat hij een goede journalist is. Hij schrijft liever een oprecht waargebeurd verhaal, dan een niet op feiten berustend sensatie verhaal‘
“Sivs ogen schitterden schril van opwinding terwijl zij beschreef hoe doodeng het allemaal geweest was. ‘Tel je winst uit, Crone,’had Rollo grijzend opgemerkt. ‘Je bent gek wanneer je zo’n item laat liggen.’Maar iets aankaarten zonder over de harde feiten te beschikken was in strijd met zijn opvattingen over journalistiek.”
  
Matthias is een erg meelevend type. Hij geeft niet alleen veel om Edith, maar ook om zijn vriend Rollo, wanneer deze in de gevangenis terecht komt. Matthias zet zich voor zijn vrienden in en vindt het belangrijk om hen te helpen. Als dit niet lukt, voelt hij zich ook duidelijk machteloos. Hij heeft het beste met iedereen voort.


"Het meest kwelde hem de gedachte dat hij niet bij machte was geweest iets voor Rollo te doen, doe nog steeds in Luik in het Maison d’Arrêt zat, zonder vooruitzicht op spoedige behandeling van de zaak.”

Erg stoer of patserig is Matthias niet. Hij is juist erg gevoelig. Dit zie je ook al in bovenstaand citaat. Hij is dan ook helemaal van slag wanneer hij hoort dat de wolfachtige Erwin iemand vermoord heeft.

Matthias heeft veel contact met Edith. Door hun gezamelijke passie voor wolven hebben ze een goede band samen.


Edith Waldschade: Deze rijpe vrouw is helaas over de bloei van haar leven heen. Haar sluike asblonde haar begint grijs te worden en haar gezicht begint de tekenen van ouderdom te vertonen. Ondanks haar leeftijd draagt ze nonchalante kleren. 
Ook Edith is gefascineerd door wolven. Ze heeft een groot bos achter haar landhuis waar ze drie wolven houdt. Wolven zijn niet haar enige passie, ze houdt namelijk ook heel erg van pianospelen. Al meer dan 20 jaar is ze een bekende pianiste.
 Edith is niet erg sociaal. Ze is getrouwd geweest, maar haar man is verdwenen. Hierna is ze erg op zichzelf gesteld geworden. Alleen met haar wolven is ze nog heel close. Ook haar verdwenen man heeft nog haar aandacht, ze blijft brieven naar hem schrijven, omdat ze niet weet of hij nog leeft of dood is. Met haar zus heeft ze geen goede band. Ze wonen samen in een landhuis, maar ze hebben veel meningsverschillen.
Ze heeft een wantrouwend karakter. Dit heeft positieve en negatieve invloed op haar leven. Het is goed dat ze wantrouwend is over haar halfbroer, want hij blijkt niet te vertrouwen te zijn. In het begin was ze ook wantrouwend over Matthias, maar dit was niet nodig. 
Edith is een melancholisch type. Dagenlang kan ze treurige muziek maken op haar piano. Lachen is dan ook niet haar grootste hobby. 
"Het was weer zo'n dag als alle anderen: piano, wolven, eten, piano, slapen"


De strijd tussen het vergeten, en het herinneren

 Harry Mulisch

 1982
 oorlogsroman, psychologische roman
 Schuldgevoel, Nasleep en verwerking Tweede Wereldoorlog,Verzet in de Tweede Wereldoorlog
 De aanslag (1986)

De verhaallijn in de roman De aanslag begint in januari 1945 en eindigt in november 1981. De roman zelf is een jaar later uitgegeven. Zoals deze tijden al laten zien speelt het boek zich voornamelijk af in de tijd na de tweede wereldoorlog. De hoofdpersoon van het boek is de twaalfjarige Anton Steenwijk, hij woont samen met zijn broer en zijn ouders in een kleine gezinswoning in Haarlem. NSB'er Fake Ploeg wordt voor het huis van hun buren doodgeschoten. De buren leggen het lijk voor hun deur neer, hierdoor lijkt het alsof de familie van Anthon de NSB' er hebben doodgeschoten. Wanneer Antons broer, Peter, het lijk net wilde verplaatsen, komen de Duitsers. Ook zij denken dat Peter Fake Ploeg heeft doodgeschoten. Als reactie hierop wordt hun huis in brand gestoken. Anton, Peter en hun ouders worden meegenomen door de Duitsers. Anton wordt van zijn ouders en broer Peter gescheiden en wordt zonder dat hij weet wat er gebeurd is met hen naar een andere plek vervoerd. Zijn ouders en broer ziet hij nooit meer terug. Hierna komt hij bij zijn oom terecht. Hier groeit hij op zonder zijn oom nog veel vragen te stellen over dit incident. Toch komt hij ongewild beetje bij beetje meer te weten over wat er precies met zijn ouders en Peter is gebeurd nadat ze van elkaar werden gescheiden.  
Het boek is opgedeeld in vijf episode aan de hand van vijf verschillende jaartallen, waarin belangrijke gebeurtenissen uit het leven van Anton worden beschreven. De eerste episode is januari 1945, de aanslag. De tweede is 1952, de Korea-oorlog. De derde is 1956, Hongarije; 1966. De vierde is Provo en Vietnam. En de laatste is 1981, de demonstraties tegen de plaatsing van NAVO-kernraketten. In elke episode komt Anton meer te weten over de misdaad. Hij komt in contact met de harde feiten over wat er met zijn ouders en broer is gebeurd. In het begin trekt hij zich niet te veel aan van deze aangrijpende gebeurtenis, maar stiekem interesseert het hem meer dan hij zelf voordoet. Anton wil de aanslag uit zijn jeugd vergeten, maar deze gebeurtenis zijn hele leven invloed hebben. 

Schrijver van De aanslag, Harry Mulisch en de hoofdpersoon Anton Steenwijk hebben veel dingen gemeen. Als eerste hebben ze beide de oorlog meegemaakt in Haarlem, en later zijn ze beide naar Amsterdam vertrokken. Bovendien zijn Anton en Harry twee keer getrouwd geweest en hebben ze allebei uit beide huwelijken kinderen. Ten derde hebben ze beide (één van) hun ouders moeten missen tijdens hun jeugd. Dit heeft wel een verschillende reden, maar het gemis in hun leven is voor allebei hetzelfde. Met Harry Mulisch zijn vader loopt het echter beter af dan met Anton zijn vader. Anton heeft zijn ouders (en broer) moeten missen tijdens zijn jeugd, omdat ze door de Duitsers gescheiden werden van elkaar. Uiteindelijk blijkt dat zijn ouders zijn doodgeschoten. Harry Mulisch heeft zijn vader moeten missen, omdat zijn vader opgesloten zat. 

Harry Mulisch hoort net als Gerard Rêve en W.F. Hermans bij de Grote Drie. Dit is de heersende prozastroming na de tweede wereldoorlog. Ze horen bij de naoorlogse generatie. Dit zie je ook terug in het boek De aanslag. Kenmerkend voor de naoorlogse generatie zijn de terugblikken op het verleden, maar ook de strijd om verder te gaan in het leven. Net zoals de hoofdpersoon Anton. Eigenlijk wil hij de aanslag uit zijn jeugd vergeten, maar dit lukt niet. Hij blikt terug op wat er precies gebeurd is en komt nieuwe feiten te weten. Tegelijkertijd probeert hij verder te gaan met zijn leven en probeert hij niet in het verleden te blijven hangen. 
Ook een kenmerk van de schrijfstijl van de naoorlogse generatie zie je terug in dit boek, namelijk de tijdsprongen. Zoals hierboven te lezen is, is het boek ingedeeld in vijf periodes met daartussen grote tijdsprongen. Dit is ook nodig, omdat er 36 jaar wordt beschreven in 236 pagina's tekst. 
Het boek heeft als thema's oorlog & verzet en schuld & verantwoordelijkheid. Hoewel Harry Mulisch optimistisch is, is het boek geschreven vanuit het besef dat de mens vrijwel machteloos is om iets essentieels aan de wereld te veranderen. Dit wereldbeeld past bij het heersende existentialisme van die tijd. Het existentialisme houdt in dat het bestaan is zinloos en de mens is gedoemd om vrij te zijn. Deze vrijheid neemt verantwoordelijkheden met zich mee. Die verantwoordelijkheid vereist dat de mens zich betrokken voelt bij wat er in de wereld mis is en dat hij zich engageert met de andere slachtoffers. 
Deze verantwoordelijkheid is een belangrijk thema in het boek.  

Twee links naar gezaghebbende recensies over De aanslag van Harry Mulischlink 1 en link 2


Op zoek naar een verloren vriendin